Niejasności w projekcie Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu
Do 59 ministerstw, urzędów centralnych, instytucji pozarządowych, federacji samorządów lokalnych, samorządów zawodowych, związków zawodowych, fundacji i stowarzyszeń trafił do konsultacji projekt Rozporządzenia Ministra Zdrowia dot. sposobu postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu. Projekt otrzymało do oceny również Polskie Stowarzyszenie Kremacyjne, Administratorów Cmentarzy i Przedsiębiorców Pogrzebowych (PSKACiPP). Rozporządzenie to jest aktem wykonawczym do Ustawy o zmianie ustawy o ZOZ z 14 maja 2004 r., wprowadzającej m.in. zakaz świadczenia usług pogrzebowych w szpitalach oraz dzierżawienia pomieszczeń i prosektoriów szpitalnych firmom pogrzebowym.
Stowarzyszenie w pełni opowiada się za wprowadzeniem zakazu obecności firm pogrzebowych w szpitalach. Natomiast ma wątpliwości wobec tych zapisów w projekcie rozporządzenia, które przewidują, że fachowe – wymagające kwalifikacji, wiedzy i czasu – zabiegi przy zmarłych mają wykonywać służby szpitalne. Tak bowiem może wynikać z propozycji ujętych w projekcie resortu zdrowia, który dopuszcza wykonywanie przez pracowników szpitali zajęć określonych – np. przez GUS czy UOKiK – jako „usługi pogrzebowe”.
Zdaniem Stowarzyszenia, przesłany mu projekt resortowego aktu prawnego zbyt szeroko interpretuje rolę publicznych lecznic w zakresie ostatniej posługi wobec zmarłych w szpitalach pacjentów, wkraczając na obszar tradycyjnie i prawnie objęty gestią przedsiębiorstw pogrzebowych. Wnosić można tym samym, że autorzy projektu rozporządzenia opowiadają się za rozwiązaniem stosowanym przed laty, kiedy pracownicy szpitali posługujący zmarłym decydowali – w zamian za rozmaite „uprzejmości” – którym firmom pogrzebowym przekazywać informacje o zmarłych i ewentualne zlecenia na organizację pogrzebu. Powtórka tego rozwiązania grozi recydywą patologii, z którą nasze środowisko nie potrafiło uporać się przez całe lata.
Sprzeciw Stowarzyszenia budzi generalnie sama „idea” rozporządzenia, wyrażająca się w dążeniu Ministerstwa Zdrowia do odgrywania nadal (poprzez podporządkowane mu szpitale publiczne) roli firmy pogrzebowej o ogólnokrajowym zasięgu. Taka rola szpitali, działających dzisiaj de facto w Polsce jako podmioty na rynku usług pogrzebowych jest nieetyczna i sprzeczna z cywilizowanymi standardami. Szpitale nie są od zajmowania się „przygotowaniem zwłok osób zmarłych do pochówku” – co oznacza świadczenie wyspecjalizowanych zabiegów z zakresu toalety pośmiertnej – bo to zadanie należy do przedsiębiorstw pogrzebowych, upełnomocnionych do organizacji pogrzebu przez rodziny zmarłych. Dopóki bowiem szpitale wiązać się będą w rozmaitej formie z usługami pogrzebowymi, dopóty nie znikną patologie, które chcieli zlikwidować twórcy Ustawy o zmianie ustawy o ZOZ.
Termin, wyznaczony nam na przesłanie uwag do projektu rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia, upływa 28 czerwca 2006 r. Nasze stowarzyszenie przyjmuje (telefonicznie lub mailem) wszelkie propozycje zmian do 25 czerwca 2006 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia ……….. 2006 r. w sprawie określenia sposobu postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu
(Projekt)
Na podstawie art. 25a ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408, z późn. zm. 2)) zarządza się co następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa sposób postępowania ze zwłokami osoby zmarłej w szpitalu, zwanej dalej „osobą zmarłą”, w szczególności zakres czynności należących do obowiązków szpitala związanych z przygotowaniem zwłok tej osoby do wydania osobie uprawnionej do ich pochowania.
§ 2. Osoba wskazana w regulaminie porządkowym zakładu opieki zdrowotnej niezwłocznie zawiadamia o śmierci osoby przebywającej w szpitalu lekarza leczącego lub lekarza dyżurnego, a także osobę uprawnioną do pochowania, o której mowa w art. 10 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz 295, z późn. zm. 3)).
§ 3. Lekarz, o którym mowa w §2, po przeprowadzeniu oględzin, stwierdza zgon i jego przyczynę oraz wystawia kartę zgonu, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania (Dz.U. nr 153, poz. 1782).
§ 4.1. Po stwierdzeniu zgonu przez lekarza, o którym mowa w § 2, pielęgniarka wypełnia kartę skierowania zwłok do chłodni oraz zakłada na przegub dłoni osoby zmarłej identyfikator wykonany z tasiemki, płótna lub tworzywa sztucznego, po czym zwłoki wraz z kartą przewożone są do chłodni.
2. Karta skierowania zwłok do chłodni zawiera:
1) imię i nazwisko osoby zmarłej;
2) PESEL osoby zmarłej;
3) datę zgonu;
4) godzinę przyjęcia zwłok osoby zmarłej do chłodni;
5) dane i podpis pielęgniarki wypełniającej kartę.
3. Identyfikator, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) imię i nazwisko osoby zmarłej;
2) PESEL osoby zmarłej;
3) datę i godzinę zgonu.
4. Zwłoki osoby zmarłej przewożone są do chłodni nie wcześniej niż po upływie dwóch godzin od czasu zgonu, wskazanego w dokumentacji medycznej.
5. W okresie pomiędzy stwierdzeniem zgonu, a przewiezieniem do chłodni, zwłoki osoby zmarłej są przechowywane w specjalnie przeznaczonym do tego celu pomieszczeniu, a w razie jego braku – w innym chłodnym miejscu, z zachowaniem godności należącej zmarłemu.
§ 5. Pielęgniarka, o której mowa w §4, przekazuje kartę zgonu wystawioną przez lekarza do kancelarii szpitala.
§ 6.1. Zwłoki osoby zmarłej przechowuje się w chłodni nie dłużej niż 72 godziny.
2. Zwłoki osoby zmarłej mogą być przechowywane w chłodni dłużej niż 72 godziny, jeżeli:
1) osoby uprawnione do pochowania osoby zmarłej nie mogą wcześniej pochować zwłok,
2) w związku ze zgonem zostało wszczęte dochodzenie lub śledztwo, a prokurator nie zezwolił na pochowanie zwłok.
3. Koszty przechowywania zwłok w chłodni po upływie 72 godzin pokrywa osoba lub podmiot, o którym mowa w ust. 2.
§ 7.1. Osoba wskazana w regulaminie porządkowym zakładu opieki zdrowotnej obowiązana jest zwłoki osoby zmarłej umyć, ubrać i wydać osobie uprawnionej do ich pochowania w stanie zapewniającym zachowanie godności należącej zmarłemu.
2. Czynności, o których mowa w ust. 1, nie stanowią przygotowania zwłok osoby zmarłej do pochowania.
3. Za czynności, o których mowa w ust. 1, nie pobiera się opłat.
§ 8. W razie zgonu na chorobę zakaźną, zastosowanie maja przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz.U. Nr 153, poz. 1783).
§ 9. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Zdrowia
1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej – Zdrowie na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz.U. Nr 220, poz. 1901).
2) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z 1995 r. Nr 138, poz. 682 i Nr 141, poz. 692, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661 i Nr 121, poz. 769, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756 oraz Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 28, poz. 255 i poz. 256 oraz Nr 84, poz. 935, z 2000 r. Nr 3, poz. 28, Nr 12, poz. 136 i Nr 43, poz. 489, Nr 84, poz. 948 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 45, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1083, Nr 111, poz. 1193, Nr 113, poz. 1207, Nr 126, poz. 1382 i poz. 1384, Nr 128, poz. 1407 oraz Nr 154, poz. 1801, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 124, poz. 1151 i 1152, Nr 171, poz. 1663, Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2215, z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 164, poz. 1365, Nr 169, poz. 1420 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r. Nr 75, poz. 518.
3) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568.